پل دختر در ابتدای جاده چالوس کرج

پل دختر کرج که با نام های پل سلیمانیه و یا پل شاه عباسی نیز معروف است، یکی از جاذبه های تاریخی کرج است که در شرق این شهر و در ابتدای جاده کرج به چالوس جای دارد.

معرفی پل دختر کرج

این پل از سازه‌های دوره صفویه است که بر روی رودخانه کرج ساخته شده است. در حقیقت پل دختر بر بقایای پلی کهن‌تر منسوب به دوره سلجوقی ایجاد شده است و بازسازی آن در دوره صفوی انجام شده است.

این پل در سالیان گذشته بازسازی و مرمت شده‌ و این مرمت به گونه ای است که شکل نخستین آن تا اندازه‌ای دستخوش تغییرات شده است.

این مکان تاریخی و زیبا در کنار قلعه صمصام منسوب به دوره سلجوقی قرار گرفته‌ است و به دلیل چشم‌انداز شهری آن، توانایی تبدیل به منطقه گردشگری را دارا می باشد.

پیشینه تاریخی

حمدالله مستوفی، از رودخانه کرج و پلی با یک طاق به نام پل خاتون یاد می‌کند که به یادبود زبیده خاتون، همسر محبوب هارون‌الرشید، نامگذاری شده‌ است. با نگاه به بخش اصلی پل دختر کرج که یک دهانه طاقدار بزرگ است، و دیگر اینکه آثار و بقایای مواد و مصالح متعلق به دوران پیش از عصر صفوی هنوز در آن قابل تشخیص است، احتمال می‌دهند که این پل همان پل مورد نظر حمدالله مستوفی است که در دوره صفوی با دگرگونی اندکی بازسازی شده باشد. با این حال برخی آن را مربوط به دوره سلجوقیان در سده‌های پنجم و ششم هجری می‌دانند که در آن زمان از طریق این پل پیوند میان ری با قزوین و باختر را برقرار می‌شده‌ است. البته در این که این پل در دوران صفوی بازسازی شده و دگرگونی بنیادین داشته‌ است، تردیدی نیست.

معماری اثر

طول پل دختر کرج در حدود ۶۱ متر است و پهنای آن بیش از ۷ متر می باشد.

پایه میانی پل، جرز قطوری است که دهانه‌هایی در درون آن و در دو طبقه (روی هم رفته چهار دهانه) جایگزین شده تا گذشته از آزاد کردن پل از بار افزون، بخشی از جریان رود در هنگام طغیان را از خود رها کند و از فشار آب بر سطح پایه جلوگیری شود. دهانه‌های بالایی از راه راهروهایی به دهانه بزرگ و کوچک کناری پیوند دارد.

طاق دهانه‌های بزرگتر با کمان نیم دایره اجرا شده‌ است، در حالی که کمان دهانه‌های طبقه دوم، به شکل جناغی است. راه دسترسی به دهانه‌های طبقه دوم، از طریق راه پله‌ای است که در دهانه کوچک جایگذاری شده‌ است. این دهانه‌ها همچنین محلی برای استراحت و اتراق به‌شمار می‌رفته است.

ستون‌های کناری پل، به جای استوار شدن بر بستر رودخانه، بر صخره‌ها و شیب دو سوی رودخانه قرار گرفته‌ است و بیشتر از قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده‌ است. بدنه اصلی پل نیز با آجر بنا شده‌ است. همچنین طاق دهانه بزرگتر با دو لایه آجر ساخته شده‌ است.

سازه اصلی و باربر که به صورت پله‌ای از پایه تا تاج طاق ادامه دارد، با سه پله به نقطه بالایی پل می‌رسد و برای پر کردن سطح پله‌ای و ناصاف آن طاق دومی ساخته شده‌ است. روی هم رفته، نمای پل به سبب کمان بزرگ آن، دارای شکوه چشمگیری است و چشم‌انداز زیبایی را بر روی رودخانه کرج پدید می‌آورد.

بازسازی

این پل به مرور زمان و بر اثر عوامل طبیعی از جمله جاری شدن سیل و ریزش باران دچار فرسودگی شدید شده و به دلیل کاهش استحکام پایه‌های آن در معرض فرو ریختن و نابودی بوده‌ است.

در سال ۱۳۸۸ بازسازی و بهسازی پل آغاز شد و به منظور فراهم ساختن بازدید و گذر گردشگران روی این پل تاریخی و بکارگیری از فضای پیرامون پل که دربرگیرندهٔ رودخانه و بستری سبز است، ساماندهی روی پل انجام گرفت. بدین منظور پل سنگفرش شده است همچنین دو جان پناه در دو سوی پل جاسازی شده و دو پلکان ورودی برای آمد و شد در دو سوی پل انجام شده‌ است.

ثبت در آثار ملی ایران

این اثر در تاریخ ۲۵ اسفندماه ۱۳۷۹ به شماره ۳۵۰۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس پل دختر

کرج، بلوار چمران، بلوار مدرس، قبل از ورودی جاده چالوس